Uçak Biletleri Neden Pahalı ve Değişkendir?

Tren ve otobüslerin bilet fiyatları her zaman sabittir. Yani örneğin ben 50 liraya bir otobüs bileti almışsam, benimle aynı gün ve saatte yolculuk yapacak başka biriside o bilete aynı parayı ödemiştir. Ancak uçak bileti fiyatları bunun tam aksine çok değişken ve pahalıdır. Örneğin ben 100 liraya uçak bileti almışsam, başka bir yolcu aynı rota için 500 lira ödeyebilir. Norveç Havayolları CEO’su geçtiğimiz günlerde bir açıklama yapmış ve Avrupa-Amerika uçak biletlerinin 2017 yılından sonra 69 dolar olabileceğini söylemişti. Bende buradan yola çıkarak uçak biletlerinin neden pahalı olduğunu anlatmaya çalışacağım.

Rakamlarla Havayolu Taşımacılığı

Belki duymuşsunuzdur, IATA adında güvenli, kaliteli ve ekonomik olarak havayolu taşımacılığının pek çok standardını belirleyen uluslararası bir kuruluş var. Dünya üzerinde pek çok havayolu firması bu kuruluşa üye ve onların açıkladıkları rakamlara göre dünya üzerinde şu anda:

• 60 milyon‘a yakın doğrudan ya da dolaylı havayolu çalışanı,
• 24 bin‘e yakın uçak,
• ve tüm firmaların yıllık olarak yaklaşık 2.2 trilyon yıllık cirosu bulunuyor.

Havayolu firmaları çok para kazanıyorlar ancak tüm bu uçakların yıllık yakıt maliyetleri 150 milyar dolar civarındaymış. Yani bir havayolu firmasının en büyük gideri akaryakıt maliyeti oluyor. Sonrasında ise personel sayısı, vergiler, uçakların teknik bakımları ve yönetim giderleri geliyor. Tabi firmasına bağlı olarak reklam giderlerini de ilk sıralara koymak mümkün.

Tüm havayolu firmalarının hedeflerini gerçekleştirebilmek ve karlılıklarını artırabilmek için finansal ve maliyet stratejileri bulunur. Örneğin bazı havayolu firmaları bilet fiyatlarını en aza indirmeye çalışırken, bazıları yakıt fiyatlarını sabitlemeye ya da tek hedefi kalkacak her uçakta maksimum dolululuk oranını yakalamaktır. Tüm bu hedefler ise çoğu zaman bilet fiyatlarına yansır. Bu nedenle bazı firmalarda ucuz, bazı firmalarda ise pahalı uçak bileti buluruz.

Maliyetler

Havayolu firmalarının sabit ve değişken giderleri bulunur. Sabit giderleri şu şekilde sıralamak mümkün:

• Uçak sigortaları,
• Kiralanan uçak maliyetleri,
• Uçak amortismanları.

Eğer havayolu firmalarının giderleri de, tıpkı otobüs ve trenlerde olduğu gibi sabit olabilseydi hepimiz bir bilet için aynı parayı ödüyor olurduk. Ancak havayolu firmalarının değişken giderleri oldukça fazla ve maliyetleri yüksektir. Bunların bazıları şunlardır:

• Havalimanı giderleri: Uçakların iniş-kalkışı, park edilmesi ve hem uçakların, hem de havalimanının güvenliğinin sağlanmasının maliyeti o havayolunun taşıdığı yolcu sayısına göre değişir.
• Yakıt: Tıpkı kişisel araçlardaki benzin fiyatı gibi uçak yakıtları da arz-talep, döviz kurundaki artış/azalış, ulaştırma maliyeti ve uçak filosunun yaşına ve harcadığı yakıt miktarına göre değişir.
• Uçakların Bakım Harcamaları: Uçaklar genelde her 400 uçuş saatinde bir rutin bakıma alınırlar. 15 ayda bir ise ağır bakımları yapılır. Arızalanan ya da değiştirilmesi gereken parçalar ve maliyetleri değişken olduğu için bakım masrafları da oldukça değişkendir. Örneğin uçak motorunun bakımı ve maliyeti çok yüksektir.
• Personel Giderleri: Maaşları, sağlık giderleri, personel eğitim harcamaları ve sendikalarla yapılan anlaşmalar sonucunda yerine getirilmesi gereken koşulların maliyetleri.

Kısaca uçak firmalarının önceden öngörülemeyecek maliyetleri oldukça fazladır. Tüm bunların dışında doğal afetler, terör olayları, ekonomik krizler, uçak kazalarından dolayı yolcu sayısındaki düşüş ve personellerin yaptığı grevler de maliyetleri oldukça fazla etkilemektedir.

Maliyetlerin Azaltılması

Yukarıda uçak biletlerinin neden pahalı ve değişken olduğunu özetlemeye çalıştım. Neticede tüm firmalar karlılıklarını artırmak ve maliyetlerini düşürmek isterler. Ancak günümüzdeki koşullar buna pek el vermemektedir. Peki ne olursa maliyetler düşer ve biz ucuz uçak bileti bulur hale geliriz?

Örneğin Avrupa’dan Amerika’ya uçuşlar çoğu zaman 500 dolardan fazladır. Norveç Havayolları CEO’su ise geçtiğimiz günlerde bir açıklama yaptı ve bilet fiyatlarının sabit olarak 69 dolar olabileceğini söyledi. Ancak bunun gerçekleşmesi için bazı şeyler gerekiyor:

• Avrupa’da belli ülkelere yeni havalimanları yapılacak ve o havalimanını sadece direkt olarak Amerika ya da Avrupa’ya giden/gelen uçaklar kullanacak. Başka bir ülkeden o havalimanına uçak gelmeyecek. Böylelikle diğer uçakların kontrolü, personel sayısı, güvenliği vb. pek çok hizmetin maliyeti minimuma indirilecek. Sonuçta yıllık milyonlarca yolcunun kullandığı havalimanının gideriyle, sadece Amerika’ya gidecek olan havalimanının gideri aynı olmayacak.
• Yapılacak bu yeni havalimanlarını sadece tek bir firma kullanacak. Sonuçta yüzlerce destinasyona giden bir havayolu firması ile sadece Avrupa-Amerika uçuşunu yapacak olan havayolu şirketinin altyapısından, çalıştırdığı personel sayısına kadar pek çok şey minimum olacak.
• İki kıta arasında özel uçaklar kullanılacak. Örneğin Boeing 767 gibi uçakların satış ve yakıt maliyeti gibi giderlerinin çok yüksek olmasından dolayı, sadece iki kıta arası çalışabilecek ve bu amaca uygun uçaklar yapılacak.

Tüm bunlar gerçekleştiği zaman Amerika’ya uçuşların 69 dolar olmasının önünde hiçbir engel kalmayacak (Haber Kaynağı: NBC News). Ancak şu an ucuz uçak bileti bulmanın en iyi yolu fiyat karşılaştırma sitelerinden yararlanmaktır (örn: biletbayi.com). Buralardan farklı havayollarına ait uçakları listeleyip bütçenize uygun olan bileti satın alabilirsiniz. Çoğu zaman havayolunun kendi sitesinden daha ucuza bilet bulabilirsiniz 🙂

Özet

Havayolu firmalarının başta yakıt ve vergiler olmak üzere giderleri oldukça fazladır. Aynı zamanda bu firmalar birer kobi olmadıkları için büyümeleri gerekir. Yani yeni uçak almaları, yeni rotalara uçması ve haliyle reklam yapmaları gerekir. Bunların dışında pazarlama/hizmet giderleri ve acenta komisyonları da hayli fazladır. Tüm bu nedenlerden dolayı uçak biletleri pahalı ve öngörülemeyen giderlerden dolayı değişkendir.