Banja Luka (Banyaluka) Gezi Rehberi

Blog sitemin istatistiklerine bakarken çok sayıda kişinin “Banja Luka” şehrini arayarak “vizesiz balkanlar için gezi planı yapmak” yazıma geldiğini görüyor ve her seferinde acaba burada ne var diye merak ediyordum. İkinci balkanlar seyahatim sırasında ise Jajce‘ye bir saat mesafede bulunan bu şehre gitmeye karar verdim. Çünkü o kadar kişinin bir bildiği olmalıydı… 🙂

Banja Luka (Banyaluka) Hakkında

Banja Luka, Bosna-Hersek toprakları içerisinde yer alan özerk Sırp Cumhuriyeti‘nin (Republika Srpska) başkenti ve Bosna Hersek’in en büyük ikinci şehridir. Her ne kadar Bosna Hersek toprakları içerisinde yer alıyor olsa da şehrin hiçbir yerinde Bosna-Hersek bayrağı bulunmuyor, onun yerine her yerde Sırp bayrakları dalgalanıyor. 300 bine yakın nüfusu olan şehrin %92’sini Sırplar, %4’ünü Boşnaklar, %2’sini Hırvatlar ve kalan %2’yi ise diğer etnik gruplar oluşturuyormuş.

Şehrin adından ilk olarak 1494 yılında, “Ban’ın Çayırı” adıyla bahsedilmiş (“Ban” o dönemde ruhani bir lidermiş). Banja Luka’nın günümüzdeki anlamı ise Banja (kaplıca) Luka (liman) yani Kaplıca Limanı anlamına geliyor. Şehir 1527 yılında Osmanlı tarafından fethedilmiş ve devam eden yıllarda şehre çok sayıda ev, cami, hamam, ambar ve dükkan yapılmış. Ancak 1688 yılında Avusturya ordusu tarafından komple yakılmış, sonrasında ise hızlıca her yer tekrar onarılmış. Devam eden yıllarda ise Avusturya ordusu tarafından sıklıkla taciz edilmiş. 1836 yılına gelindiğinde şehirde yaşayan çok sayıda müslüman buradan göç etmek zorunda kalmış.

Gezilecek Yerler

Öncelikle Banja Luka benim için çok farklı bir şehirdi. Çünkü uzun süreli balkanlar seyahatim sırasında Makedonya, Arnavutluk, Karadağ, Dubrovnik ve Bosna-Hersek’i gezdikten sonra bu şehre geldim ve karşımda yepyeni, modern bir şehir buldum. Yani burada belli bir old town bölgesi yok, şehir merkezi yeni yapılmış binalardan ibaret. 20-25 gün boyunca arnavut kaldırımları olan küçük şehir merkezlerini gezdikten sonra Banja Luka bana çok farklı gelmişti..

Şehirde dikkatimi çeken diğer bir şey ise hiç bir yerde hediyelik eşya dükkanı görememem oldu. Buradan şu sonucu çıkarabiliriz; Banja Luka, turistik bir şehir değildir.. Öyle tahmin ediyorum ki, zaten buraya gelen turistlerin çoğunluğu gece hayatı için geliyorlar.

Şehirde üçüncü dikkatimi çeken şey ise Bosna-Hersek’in hemen hemen her şehrinde bulunan Bosna Savaşı izlerinin Banja Luka’da olmamasıydı. Yani ülkenin genelinde evlerin dış cepheleri savaş sırasında zarar görmüş ancak sonradan onarılmayarak o günleri hatırlamak amacıyla bırakılmış. Banja Luka’da ise böyle bir ev görmedim.

Ferhad Paşa Camii

Banja Luka’nın merkezinde bulunan Ferhad Paşa Camisi şehirde ilk dikkatimi çeken şeylerden birisiydi. 1579 yılında, Bosna Sancak Beyi Sokullu Ferhad Paşa tarafından yaptırılmış. Mimarı ise Mimar Sinan‘ın bir öğrencisiymiş ancak adı kayıtlara geçmediği için caminin mimarı bilinmiyormuş. Gerçi günümüzde bunun çok fazla önemi kalmamış çünkü Bosna Savaşı sırasında şehirdeki 16 camiyle birlikte burası da komple yıkılmış (1993). Hatta Sırplar sadece yıkmakla kalmamış, kalıntıların üzerinden buldozerlerle geçerek ileride aynı parçaların kullanılarak caminin tekrar yapılmasını engellemişler. Daha da kötüsü ise caminin yakınında bulunan ve Osmanlı yapımı olan Avrupa’daki en eski saat kulesi de bir gecede yıkılmış.

Cami 1950 yılında UNESCO kültür mirası listesine alınmış ancak yıkıldıktan sonra listeden çıkarılmış. Bugün caminin bulunan bazı kalıntıları kültür mirası listesinde bulunuyormuş. Caminin 2001 yılında ise tekrar inşaasına başlanmış ancak bu çalışmalar Sırp milliyetçileri tarafından sıklıkla engellenmiş. 2015 yılında ise komple tamamlanarak ibadete açılmış.

Kastel

Banja Luka’ya gelmeden önce burada bir kale olduğunu biliyordum ancak görünce şaşırdığım nokta kalenin bir tepe üzerinde değil, şehir merkezinde oluşuydu. Banja Luka kalesi, MÖ 1. yüzyılda, Roma döneminde etrafı surlarla çevrilmeye başlanmış, devam eden yüzyıllarda ise askeri amaçlı olarak kullanılmış.

Günümüzde içerisinde görülecek bir şey bulunmuyor. Hatta öyle ki ziyaret ettiğim tarihlerde surlarında ve kale içerisinde restore çalışmaları yapılıyordu. Bazı festival ve etkinliklerin kale içerisinde yapıldığını da belirteyim.

Church of Christ the Savior

Banja Luka’nın tam merkezinde bulunan en önemli ve dikkat çekici yapı Kurtarıcı İsa Kilisesi’dir. İlk olarak 1929 yılında yapılmış ancak ikinci dünya savaşı sırasında komple yıkılmış. 2004 yılında ise tekrar yapılarak açılmış.

Gospodska street

Gospodska Caddesi, Banja Luka’nın merkezinde bulunan en popüler caddedir. Caddenin sağ ve solunda 19. yüzyılda neo-rönesans mimarisinde yapılan renkli binalar bulunmaktadır. Caddenin çok uzun olmadığını ve sağlı sollu alışveriş dükkanları, restoran ve cafelerin olduğunu belirteyim. Ayrıca yukarıdaki fotoğrafta gözüken mavi logolu dükkan LC Waikiki 🙂

Gospodska Caddesi’nin girişinde Boska Alışveriş Merkezi, sonunda ise yukarıda yazdığım Kurtarıcı İsa Kilisesi bulunuyor. Bu bölge şehir merkezi oluyor ve özellikle akşamları oldukça kalabalık.

Toparlamak gerekirse Banja Luka’da gezilecek fazla bir yer bulunmuyor. Pek çok kişinin bu şehre gece hayatı için geldiğini ve popüler bir gece hayatı olduğunu belirteyim. Ancak gece hayatı için gelecekseniz Sırbistan’da bu konuda daha güzel şehirler bulunuyor. Başka bir sorun da buradan Sırbistan’a ya da Sırbistan’dan buraya gelecekseniz otobüslerin Hırvatistan üzerinden geçtiğini ve vizenizin olması gerektiğini unutmayın.

Banja Luka’da aynı zamanda hiking, rafting, canyoning (kanyon yürüyüşü) gibi sporlar yapmak da mümkün. Seyahat edeceklere şimdiden iyi seyahatler diyorum 🙂