Grodno Gezilecek Yerler

Grodno

Şehri anlatmaya sanırım önce isminden başlamak gerekiyor. Çünkü internette araştırma yaparken veya şehri gezerken Grodno, Hrodna ve Gardinas gibi farklı şekillerde yazıldığını farkedeceksiniz. Günümüzde resmi adı Hrodna; Rusça, Türkçe ve Lehçe adı ise Grodno olarak geçiyor. Bu ayrımının temel sebebi son 300 yıl içerisinde pek çok kez el değiştirmesi ve bunun sonucunda şehrin demografik yapısının sürekli değişmiş olması. Bugün Grodno nüfusunun %62’si Belaruslu, %22’si Leh ve %12’si Rus vatandaşlarından oluşuyor. Bu nedenle herkes kendi dilindeki ismiyle bahsediyor.

Grodno, Belarus’un en eski şehridir. Yapılan arkeolojik kazılar sonucunda Neman Nehri kıyısında yaşamın ilk olarak 10. yüzyılda başladığı belirlenmiş. Adı ise resmi kayıtlarda ilk defa 1127 yılında geçmiş. Slav halklarının yaşadığı ve ticaret yolu üzerinde bulunan şehir, Töton Şövalyeleri tarafından Hristiyanlaştırılarak Litvanya Büyük Dükalığı’nın bir parçası hale getirilmiş. Bu dönemde dükalığın en önemli ismi Vytautas, 1376’dan 1392’ye kadar Grodno’nun prensi olmuş. Hatta Avrupa’nın en büyük savaşlarından biri olan Grunwald Savaşı (1410) sırasıda Grodno’da kalmış, savaşın ardından buraya “Şehir hakları” tanıyarak, yüzyıllar boyunca önemli bir ticaret şehri olmasını sağlamış. Şehrin tarihi oldukça geniş olduğu için yazının ilerleyen bölümlerinde yer yer tekrar değineceğim.

Gezilecek Yerler

Yüzyıllar boyunca Baltık ve Slav halklarının çatıştığı, daha sonra barış içinde bir arada yaşadıkları Grodno; diğer Sovyet şehirlerinin aksine iyi korunmuş, zarif ve kozmopolit şehir mimarisine sahiptir. Old town bölgesinin sokaklarında dolaşarak, şehrin geneline yayılan evleri görmek ve fotoğraflamak, Grodno’da yapılacak en güzel aktivitelerden biridir. Ben şehirde 2 gün kaldım ve bol bol sokaklarda dolaşarak, nehir kenarında yürüyüş yaptım. Eğer sadece kültürel şeylerle ilgileniyorsanız, şehri gezmek 1 günü geçmeyecektir. Şimdi önemli yerlerine bakalım:

St. Francis Xavier Cathedral

Grodno’da gezilecek ilk yer şehrin sembolü olan Aziz Francis Katedrali‘dir. Polonya Kralı Stephan Bathory, Rus Çarı IV Ivan’a (Korkunç İvan)’a karşı kazandığı zaferlerin ardından Grodno’yu ziyaret etmiş ve çok beğendiği için görkemli bir kilise inşa ettirmek istemiş. Bunun için 10.000 zloty bağışta bulunmuş, ancak 1585 yılında beklenmedik ani ölümü neticesinde bu proje 60 yıl boyunca rafa kalkmış.

1647 yılında, Grodno’ya inşa edilecek yeni katedral projesi yeniden gündeme gelerek inşa çalışmalarına başlanmış. Yarım yüzyıldan fazla süren inşaa çalışmaları sonucunda katedral, 1705 yılında Barok ve Rokoko mimarisine sahip olacak şekilde inşaa edilmiş. O tarihten günümüze -İkinci Dünya Savaşı dahil- herhangi bir hasar almadan kurtulmuş. Sadece Sovyetler döneminde, 1960 – 1987 yılları arasında konser alanı ve müze olarak kullanılmış. Onun dışında ibadet kesintisiz devam edilmiş.

Katedralin en benzersiz özelliklerinden birisi, çan kulesindeki saatin 16. yüzyılda inşa edilmiş olması. Geçmişte pazar meydanındaki bir kulenin üzerinde bulunan saat, katedralin yapımıyla birlikte buraya takılmış ve bu yönüyle SSCB’de bulunan en eski saat olma özelliğinde. Ancak katedralin içerisinde yer alan el oyması benzersiz altar (sunak), 21 metre yüksekliği ve havari heykelleriyle katedraldeki her şeyi gölgede bırakıyor. Şehrin en önemli dini yapısına giriş ücretsiz.

Old Castle

Katedralin ardından şehrin en popüler turistik noktalarından biri olan “Kale Tepesi“ne gidiyoruz. Neman Nehri üzerindeki tepede “Eski kale” ve “Yeni kale” olarak iki kale bulunuyor. Eski Kale, 11. yüzyılda nehirden gelebilecek saldırılara karşı defans görevi görmesi amacıyla inşa edilmiş. Devam eden yüzyıllarda etrafı surlarla çevrilerek, 1300’lerin sonunda Litvanya Büyük Dükalığı’nın en önemli kalelerinden birisi haline gelmiş.

Uzun süre şehrin savunmasında önemli rol üstlenen kale, 1580’li yıllarda yukarıda yazdığım Polonya Kralı Stephan Bathory’nin şehri ziyaret etmesi ve çok beğenmesi sonucunda, Rönesans mimarisiyle tamamen yenilenmiş. Ancak fazla kullanılmadan önce Lehistan-Litvanya Birliği ile Rus Çarlığı arasında yaşanan savaş sırasında (1654) ağır hasar almış, hemen ardından gelen Büyük Kuzey Savaşı ve 30 Yıl Savaşı ile tamamen yerle bir edilmiş. Bu tarihten sonra tekrar ayağa kaldırılmak istenilse de başarılı olunamamış ve günümüze çok küçük bir bölümü ulaşabilmiş.

Kalenin iç bölümünde restorasyon çalışmaları devam ediyor. Bununla birlikte içeride yer alan binaların biri Tarih ve Arkeoloji Müzesi‘ne ev sahipliği yapıyor. Birazdan bahsedeceğim yeni kale ile birlikte bu iki müze 1920 yılında kurulmuşlar. Hem kuruluş tarihi itibariyle, hem de sergilenen obje sayısı olarak Belarus’un en büyük müzesi olma özelliğindeler. Toplam 200 Bin objenin sergilendiği müzelerde ortak olarak: arkeoloji, Orta Çağ, etnografya, zooloji ve yakın tarih eserleri sergileniyor.

New Castle

Eski kalenin tam karşısında “U” şeklinde mimariye sahip Yeni Kale bulunuyor (daha doğrusu yeni saray). 30 Yıl Savaşı’nın ardından Eski Kale’nin yıkılmasıyla birlikte, bunun yerine yeni bir kale inşa edilmek istenmiş. Ancak askeri teknolojinin gelişimiyle bu sefer savunma kulesi yerine, kralların yazlık ikamet yeri ve parlamento sarayı olacak şekilde düşünülmüş. 1737 – 1742 yılları arasında inşa edilen yeni saray, Lehistan-Litvanya Birliği döneminde sıkça meclis toplantıların (Sejm) yapıldığı bir yer olmuş. İlk oturum 1744 yılında, son oturum ise 1793 yılında yapılmış.

Lehistan-Litvanya Birliği’nin her geçen gün toprak kaybetmesi, ilerleyen yıllarda Rusya, Prusya ve Avusturya arasında paylaşılmasına sebep olmuş. Saraydaki son oturumda imzalar atılmış ve ardından Lehistan-Litvanya Birliği Avrupa haritasından tamamen silinmiş.

Yeni Kale, Rusya’nın yönetimine geçtikten sonra uzun süre askeri hastane olarak kullanılmış. 2. Dünya Savaşı sırasında ağır bombardımana maruz kaldıktan sonra neredeyse tamamen yıkılmış. Savaşın ardından SSCB döneminde yenilenerek, daha sonra devlet müzesine dönüştürülmüş. Eski Kale’de sergilenen objelerin aksine, burada daha çok saray olarak kullanıldığı döneme ait objeler sergileniyor.

Fire Tower

Kalelerin gerisinde 32 metre yüksekliğinde bir kule bulunuyor. 1902 yılında şehrin her noktasına hakim olacak şekilde inşa edilen bu kule, uzun yıllar yangın gözetleme kulesi olarak kullanılmış. Şehirde yangın çıktığı zaman üzerinde yer alan çanlar çalınarak şehir halkına haber verilirmiş. Günümüzde buna ihtiyaç kalmadığı için müzeye dönüştürülerek, içerisinde geçmişten günümüze yangın söndürme teknolojileri ve itfaiyecilerle ilgili sergiler bulunuyor.

Drama Theater

Grodno tiyatro binası, pek çok insana göre SSCB topraklarında yapılmış en fantastik ve muhteşem binalar arasında ilk sırada yer alıyor. 1984 yılında inşa edilen binada tiyatro oyunları ve konserler düzenlenmek birlikte, turistik olarak şehirde görülmesi gereken yerlerden birisi. Eğer etkinliklerle ilgili bilgi almak isterseniz resmi web sitesine göz atabilirsiniz: http://drama.grodno.by/en/

Sovetskaya Street

Grodno ile ilgili bahsedeceğim son yer şehrin en kalabalık ve en hareketli yeri olan Sovetskaya Caddesi. Üzerinde çok sayıda alışveriş dükkanı, restoran ve cafe bulunan cadde, şehirde mutlaka baştan sona yürünmesi gereken bir yer. Eğer ziyaretiniz hafta sonu olursa, cadde üzerinde çok sayıda etkinliğe denk gelebilirsiniz.

Özet

Grodno’da gezilecek temel yerler bu şekilde. Anlattıklarım dışında birkaç kilise daha bulunuyor, ancak bana pek ilgi çekici gelmedikleri için ziyaret etmedim. Bunların yerine Sovetskaya Caddesi ve şehrin iç bölümünde yer alan sokaklarda yürüyerek karakteristik mimarideki evleri görmek daha mantıklı gelmişti. Grodno’ya seyahat edeceklere şimdiden iyi seyahatler dilerim.

Kaynaklar:

• Şehir Haritası
• http://www.belarus.by/
• https://vetliva.com/
• http://museum-grodno.by/