Lenkeran Gezilecek Yerler

İpek Yolu üzerinde yer alan ve tarihte kervanların bu şehirden geçerken durup dinlendiği Lenkeran, aynı geçmişte olduğu gibi bugün de Azerbaycan seyahatini tamamlayıp İran’a geçmek isteyen pek çok yabancı turistin uğrak yeridir. Ülkenin güneydoğusunda bulunan ve geniş bir tarihe sahip şehir; oldukça yoğun geçen Azerbaycan seyahati ve aynı şekilde oldukça yoğun geçecek olan İran seyahati arasında oldukça güzel bir dinlenme noktasıdır. Bu yazımda Lenkeran ve çevresinde gezilecek yerleri bulabilirsiniz.

Giriş

Lenkeran ile ilgili bilinmesi gereken birkaç önemli detay bulunuyor. Bunlardan ilki, Lenkeran’ın bir bölge olduğu ve merkezinin yine aynı isme sahip Lenkeran oluşu. Bu bölgede gezilecek birkaç şehir bulunuyor ve ben temel olarak bölgenin merkez şehrinden bahsedeceğim. Yazının sonunda ise birbirine yakın diğer gezilecek şehirleri anlatacağım.

Diğer önemli nokta ise burada yaşayan insanlara Talış deniliyor olması. Tıpkı bizim Laz, Çerkez vb. dediğimiz gibi burada yaşayan insanların etnik kökeni diğer Azerbaycan şehirlerinden farklı olarak Talış. Eğer diğer Azerbaycan şehirlerini gezerseniz burada yaşayan insanların konuşmalarından tutun da, günlük yaşantılarına kadar farklı olduklarını hemen anlayabilirsiniz. Yazının ilerleyen bölümlerinde Talışların etnik kökenine dair daha detaylı bilgilere yer veriyor olacağım.

Şehrin oldukça verimli toprakları bulunuyor. Bu nedenle geçmişten günümüze kadar tarihin her döneminde yaşam kesintisiz olarak devam etmiş. Yapılan arkeolojik kazılarda Bronz Çağı’na ait kalıntılara rastlanmış. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunduğu ve Hazar Denizi’ne kıyısı olduğu için tarım, hayvancılık, ipek üretimi, çanak-çömlek üretimi gibi pek çok alanda ticari olarak gelişim göstermiş. Günümüzde turunçgiller, pirinç, üzüm ve tütün üretimi yapılıyor. Ancak ülke genelinde ve hatta yurtdışında en çok bilinen ürünü Lenkeran çayı. Ziyaretiniz sırasında bunu denemenizi öneririm.

Gezilecek Yerler

Lenkeran’ı gezmek hem kolay, hem de zor. Bu durum görmek istediğiniz yerlere göre değişiyor. Ben kendimce ara durak olarak gördüğüm için merkez şehirden dışarıya çıkmadım. Ancak bölgede bulunan diğer şehirlerle ilgili bilgileri yazımın sonunda bulabilirsiniz. Sadece merkezi gezecekseniz 5 saat gibi bir süre yeterli olacaktır. Diğer turistik yerlere gitmeyi düşünüyorsanız çoğuna toplu ulaşımın kısıtlı olduğunu belirtmek isterim. Alternatif olarak günlük taksi kiralayarak tüm gün gezebilirsiniz. Bu seçenek tek kişi için çok uygun olmuyor. 60 Manat gibi bir fiyata gezdiriyor taksiciler (benim ziyaretim sırasında 200 TL’ye denk geliyordu).

History and Ethnography Museum

Tarih Müzesi

Lenkeran merkezinde gezilecek ilk ve en önemli yer tarih ve etnografya müzesi. 1913 yılında inşa edilen eski bir evde hizmet veren müze, Lenkeran’ın en çok tanınan ikinci ismi Mir Ahmed Han tarafından yaptırılan evde bulunuyor. Bu ev Fransız mimarlar tarafından, Avrupa ve Azerbaycan mimarisinin birleşimiyle özel olarak yapılmış. Bakü’den gemilerle getirilen kırmızı ve beyaz tuğlalar kullanılmış, aynı zamanda şehrin geçmişte ilk 3 katlı evi, ilk defa elektrik bağlatılan ve yine ilk defa merkezi ısıtma sistemi kullanılan evi olmuş.

Tarih Müzesi - Etnografya Bölümü
Çaldıran Savaşı - Res. K. Ramazanov
Mir Ahmed
Evin tabakları
Evin eski anahtarı

Müze 3 kat ve 12 odadan oluşuyor. Antik ve orta çağ tarihi, geçmiş dönem şehir yaşantısı, 1. ve 2. Dünya Savaş anıları ve ev sahibine ayrılan özel bölümlerle birlikte 6000’den fazla eser sergileniyor. Eğer dilerseniz müze görevlileri şehir tarihi ve müzeyle ilgili ücretsiz rehberlik yapıyorlar.

Hazi Aslanov House Museum

Hazi Aslanov büstü ve evi (arkada)

Şehirde gezilecek diğer önemli yer, Lenkeran’ın en tanınmış kişisi olan Hazi Aslanov‘un doğup büyüdüğü evdir. Aslanov, 2. Dünya Savaşı sırasında gösterdiği başarılardan dolayı 2 defa Sovyet Kahramanlık Madalyası‘na layık görülmüş. Zırhlı tank birlikleri komutanı olarak Stalingrad Muharebesi‘nin kazanılmasında önemli bir payı olmuş. 1910 yaşında Lenkeran’da doğup bu evde yaşayan Aslanov, 1945 yılında savaş esnasında hayatını kaybetmiş.

Hazi Aslanov Hatıra Köşesi ve Ben
Hazi Aslanov Müzesi
Hazi Aslanov'un kişisel eşyaları
Hazi Aslanov ve ailesinin kullandığı eşyalar

Aslanov Müzesi 9 Mayıs 1969 yılında, Azerbaycan’ın zafer gününde açılmış. İlk müdürü ise eşi Khaver Aslanova olmuş. Zamanla genişletilen ve yenilenen müzede 5 oda bulunuyor. Aslanov, birinci odada doğmuş. Burada aynı zamanda annesinin mutfak eşyaları bulunuyor. İkinci odada eğitim ve askeri hizmetleri, üçüncü odada Moskova ve Stalingrad muharebeleri, dördüncü odada Primorskiy ve Belarus savaşları, beşinci oda ise hatıra odası olarak düzenlenmiş. Tüm odalarda kendisinin fotoğrafları, kişisel eşyaları ve savaşlardan bir takım malzemeler sergileniyor. Ancak sergilenen en önemli şey öldüğü gün üzerine giydiği askeri kıyafetler…

Round Tower

Lenkeran Kulesi

Merkezden 10 dakikalık yürüme mesafesinde yerel dilde “dairevi kule” olarak geçen eski kuleye ulaşılıyor. Burası birazdan anlatacağım deniz feneri ile aynı dönemde inşa edilmişler ve şehrin en eski iki yapısı olma özelliğindeler. Günümüzde atıl durumda olan kaleye turistik olarak ziyaret yapılamıyor. Ancak önemli özellikleri bulunuyor. Birincisi kule ile deniz feneri arasında yeraltı tüneli bulunuyor. İkincisi ise Joseph Stalin bir dönem burada tutsakmış. Ancak çok uzun kalmadan tünel aracılığıyla kaçırılmış. Tünelden önce deniz fenerine, oradan da gemiyle Rusya’ya götürülmüş.

Lenkeran Kalesinin temsili fotoğrafı

1600’lü yıllarda Lenkeran’ın çevresinde birkaç hanlık kurulmuş (Gilan, Erdebil, Karadağ, Cevad vb). 1736 yılında ise bu hanlıklar kısmen birleşerek önce Astara, daha sonra Lenkeran Hanlığı etrafında toplanmış. Kendilerine de “Talış” demişler. Bu sözün nereden geldiği tam net değil ancak Ermenice olduğu düşünülüyor. Diğer bir bilinmeyen ise Talışların etnik kökeni. Onlara göre ataları, Cengiz Han’ın Talış adındaki komutanıyla beraber bu bölgeye gelenler. Diğer kaynaklara göre ise kökenleri Türk-Safevî Devleti…

Hanlığın merkezi Lenkeran’a taşındıktan sonra fotoğrafta gördüğünüz kale, kule ve deniz feneri gibi önemli şeyler inşa edilmiş. Ancak bölgenin sürekli Rusya-İran savaşları kalması, eski yapılarının tamamının yıkılmasına yol açmış. Geriye sadece 1768 yılında inşaa edilen savunma kulesi gibi küçük şeyler kalmış. Kule 1970 yılında kadar hapisane olarak kullanılmış.

The Lighthouse

Deniz Feneri

Lenkeran’da günümüze ulaşan en eski diğer yapı ise deniz feneri. Kuleyle birlikte aynı dönemde inşaa edilen yapı, gemişte gemilere yol gösterirmiş. Günümüzde böyle bir ihtiyaç olmadığından uzun süredir özel mülk olarak bir şahsa ait. Bu nedenle turistik ziyaret yapılamıyor. En üzerinde ise fotoğrafta görebileceğiniz gibi birtakım antenler bulunuyor. Böyle tarihi yapılarda bunu görmek hiç hoş değil.

Heydar Aliyev Center & Park

Haydar Aliyev Parkı

Lenkeran şehir merkezinde görülecek temel yerler bu kadardı. Sırada yerel insanların şehir yaşantısına dair birkaç yerden bahsedeceğim. Bunlardan ilki Azerbaycan’ın hemen hemen her şehrinde bulunan Haydar Aliyev Parkı. Hani hayatta çok güzel gözüken ancak pek bir işe yaramayan şeyler vardır. İşte bu park da onlardan birisi. Baktığınızda çok güzel gözüküyor ancak bir ağaç gölgesi vb. olmadığı için gündüz-öğlen bu civarda kimse olmuyor. Neden böyle bir şey yaptıklarını gerçekten anlayamadım. Ancak akşamları bölge epey hareketli oluyor.

Parkta görülebilecek birkaç şey bulunuyor. Bunlar şu şekilde:

Elbette öncelikle Haydar Aliyev heykeli
Gençlik Merkezi
Haydar Aliyev Müzesi
İkinci Dünya Savaşı'nda hayatını kaybeden Lenkeranlılar için dikilmiş anıt

Drama Theatre

Tiyatro Binası

Şehir merkezinin ortasında Lenkeranlılar için oldukça önemli olan tiyatro binası bulunuyor. Azerbaycan’da ilk tiyatro 1850 yılında Lenkeran’da sahnelenmiş. 1934 yılında ise bu bina yapılmış. Günümüzde klasik ve modern oyunlar sergileniyor. Etkinlik takvimi binanın hemen önünde gösteriliyor.

Bazaar

Lenkeran Pazarı
Lenkeran Pazarı
Lenkeran Pazarı

Lenkeran’ın günün her saatinde en kalabalık yeri hiç şüphesiz kapalı çarşısıdır (Böyük Bazar). Büyük ve Küçük Pazar olarak 2 farklı konumda bulunan pazarlar, 18-19. yüzyılların başından beri yerel halkın günlük alışverişini yaptığı yerlerdir. Buralarda organik ürünlerden tutun da, giyim-kuşam, ev eşyaları ve çeşitli el yapımı ürünleri bulmak mümkün. Ve elbette çok çeşitli insanları görmek de… Lenkeran ziyareti sırasında mutlaka uğranılması gereken yerlerden biri olduğunu düşünüyorum. Ayrıca pazarın sonunda yine görülmeye değecek Pazar Camisi bulunuyor.

Memorial Park

Lenkeran

Lenkeran şehir merkeziyle ilgili bahsedeceğim son yer 1918 ve 1992 yıllarında hayatını kaybedenler onuruna yapılmış anıt. Ortasında bir anne heykeli ve arka tarafta o döneme ait fotoğraf ve detayların yazılı olduğu park, o günleri zaten hiçbir zaman unutmayan Azeriler için oldukça önemli. 26 Şubat 1992 gecesi yaşanan Hocalı Katliamı‘nda Ermeniler tarafından bir gecede 106’sı kadın, 83’ü çocuk olmak üzere toplam 613 insan katledilmiş. 3 kişi canlı canlı gömülmüş ve çok sayıda insan işkence görmüş. Bu park ise katledilen Azeriler onuruna yapılmış.


Lenkeran şehir merkezinde görülecek şeyler kısaca bunlardı. Eğer zamanınız olursa çevredeki diğer gezilecek yerler şu şekilde:

  • Hirkan National Park: 400 km2’lik bir alana yayılmış Hirkan Ulusal Parkı, trekking ve kamping gibi aktiviteler için oldukça ideal.
  • Khanbulan Reservoir: Hirkan Ulusal Parkın’ın girişinde Azerbaycan’ın en önemli göllerinden biri olan Khanbulan gölü yer alıyor. Günübirlik olarak park ile beraber dinlenmek için gidilebilir.
  • Ballabur Castle: Çoğu turistin Lenkeran şehir merkezi dışında gittiği tek yer. Aynı isimdeki Ballabur köyünde yer alıyor.
  • Gizil Agaj: Binlerce hayvana ev sahipliği yapan doğal yaşam alanı. Özellikle bilimsel araştırma ve gözlemler için oldukça ideal bir yer.

İran’a geçiş

Benim yaptığım gibi Lenkeran’dan İran’a veya İran’dan Lenkeran’a geçecekseniz, her iki ülkenin de aynı isimdeki şehri olan Astara‘ya gitmeniz gerekli. Daha sonra sınırı yürüyerek kolayca geçebilirsiniz. Ben Azerbaycan’dan İran’a geçerken herhangi bir sıra yoktu, ancak tam tersi istikamette Azerbaycan pasaport kontrolünde oldukça fazla sıra olduğunu görmüştüm. Çünkü çoğu Azerbaycan vatandaşı İran’da organik ürünler çok ucuz olduğu için her ay mutlaka İran’a gidiyorlar. Ne olur ne olmaz diyerek erken bir saatte sınıra gitmenizi öneririm (öğleden önce).

Lenkeran’dan Astara’ya kapalı çarşının oradan dolmuşlar kalkıyor ve 20dk sürüyor. İran tarafından ise Astara’ya bilmiyorum. Ancak her iki durumda da alternatif olarak taksi seçeneğini kullanabilirsiniz. Ben dolmuş ile sınıra gitmiş, pasaport kontrollerinin ardından İran’a geçtikten sonra hemen çıkışta bulunan taksinin birine binip Erdebil’e geçmiştim. İran tarafında şoförler Azeri parası Manat’ı kabul ediyorlar ve 20 Manat ödemiştim (65 TL gibi bir fiyat yapıyor). Üstelik bu yol 65km kadar sürüyor. Eğer paylaşımlı taksi bulabilirseniz 5 Manat’a da Erdebil’e ulaşabilirsiniz. Veya alternatif olarak Tahran’a/Şiraz’a vb gidebilirsiniz. Tek uyarım İran’a geçer geçmez yanınıza 5 kişi gelip taksi ister misin, para bozdurmak ister misin gibi şeyler ile size çok fazla ısrar edeceklerdir. Onlara hiç yanaşmayın. Hatta İran’da sakın yolda birine para bozdurmayın. Eğer İran’dan gelirseniz söylediğim gibi Lenkeran tarafına giden dolmuşlar var zaten. Kolayca bulabilirsiniz.

Özet

Lenkeran, yazımın girişinde de bahsettiğim gibi merkezinde çok fazla turistik aktivite sunmayan, ancak bölgenin diğer şehirlerinde günübirlik turlar yaptığınız zaman gelip görülebilecek bir şehir. Alternatif olarak benim yaptığım gibi Azerbaycan’dan İran’a geçecekseniz son durağınız olabilir. Lenkeran’a seyahat edeceklere şimdiden iyi seyahatler diliyorum.

Yorum Yaz

Yorumlar

Lənkaran
12 Ocak 2020

Con guzel yer. Turistler için tatil yapma yeri ola bilir.